Hepimiz tonton neşe dolu, güzel hediyeleriyle ziyarete gelen Noel babayı biliriz. Ama her çocuğun kaderi Noel babayla çakışmaz Avrupa geleneklerine göre. Noel baba sadece uslu çocuklara hediye getirip neşe verirken, uslu olmayan, yaramazlık yapan çocukları çok daha ürkütücü bir kader bekler: Krampus!!!
Krampus, Noel baba’nın bir nevi zıttı diyebiliriz. Noel zamanı yaramazlık yapan çocukları cezalandıran bir yaratıktır… Haliyle bir çocuk tatlı hayallerle Noel babayı beklerken, karşısında ürkütücü Krampus’un gazabını bulabilir.
Germen kökenli bu folklorik karakter, Alp bölgesinde çok yayındır ve etrafa da yayılmıştır. Noel babanın zıttı olan bu karakter, bir hristiyan folklorü olarak karşımıza çıksa da elbette hristiyanlık öncesi döneme ait bir unsurdur. Katolik kilisesinde Aziz Nicholas çocukların koruyucu azizidir. Krampus’un ismi Almanca bir kelime olan “krampen”den türemiştir ve anlamı pençe demektir. İskandinav Mitoljisinde Hel’in Oğlu olduğu söylenir. Hel Yeraltının Tanrıça’sıdır ve Loki yani hilebaz-büyücü Tanrı’nın kızıdır.
İki iri boynuzu, toynakları, korkutucu sakalları olan Krampus, orman içinde yaşar ve yaramaz çocukları heybesine koyarak inine götürdüğüne inanılır. Noel günü cezasıdır bu bir nevi… Çocukların uslu olması için anlatılagelmiştir. Bu korkutucu hikayeyi bir kenara bırakırsak, figürden de anlayabileceğiniz gibi Krampus aslında boynuzlu tanrı arketipinin hikayeleştirilmiş bir formudur. Jung’un hileci (trickster) arketipine giren Krampus aslında Noel Baba olarak gördüğümüz Aziz (Aziz Nicholas) arketipinin gölgesidir. Biri ilahilikken, diğeri dünyeviliktir.
Yerel inançlara göre Krampus 5 Aralık gecesi yeni Krampusnacht (Krampus gecesi belirir) ve ertesi gün 6 Aralık Nikolaustag yani Aziz Nicholas günüdür. Çocuklar evden dışarıya bir ayakkabı bırakırlar ve içinde hediyeler varsa, ödüllendirilmişlerdir. Bir çubuk bulurlarsa kötü davranış sergilemişlerdir…
Hristiyanlık Etkisi ile Değişen Mit
Hristiyanlığa geçiş döneminde, kilisenin de etkisiyle bir çok tanrı ve tanrıça şeytanlanştırılmış ve çocukların korkulu masallarına konu olmuştur. Ormanda yaşayan bebek yiyen korkunç cadıların Tanrısı da ancak çocuk kaçıran korkunç bir şeytan olabilirdi kiliseye göre. Haliyle hikayenin bu şekilde form değiştirmesi bu yüzdendir. Boynuzlu tanrı gerçekten bilge ve kadim olduğu kadar sert ve eski pagan inançlarda da korkutucu bir tanrıdır çünkü doğanın vahşi yüzünü de temsil eder. Özellikle ormana saygısızlık yapılması onun için affedilemezdi.
Mitik altyapısı oldukça güçlüdür keza kış zamanı aynı zamanda Boynuzlu Avcı Tanrı arketipinin zamanıdır. Keza o, güçsüz ruhları kışın soğuğunda avlar. Aralık ayı ile birlikte Avcı Vahşi Tanrı, Pan, Cernnunnos, Boynuzlu olan yerini Güneş’in gücüne bırakır. Kelt mitlerinde bu Çobanpüskülü Kralı (kış ve ölüm), Meşe Kralı ile savaşı olarak anlatılır. Çobanpüskülü Kralı kazandığında kış ve av mevsimi başlar ve Meşe Kralı Yule döneminde yeniden doğar ve artık o kazanacaktır.
Yeni döngüde ister tonton Santa Claus dinginliğiyle gelsin, ister ise Krampus tüm haşmeti ve muzurluğuyla, her koşulda keyifin ve oyunların zamanıdır…