Samhain, yaşlı bilge kadının zamanına giriştir. O gecenin, bilinmeyenin, rüyaların, bilinçdışının Tanrıça’sıdır. Masallarda karşımıza karakteri eğiten, onu sınavlardan geçiren ve en nihayetinde ona sihir bahşeden olarak karşımıza çıkar.
Masallar kökleri anaerkil döneme uzanan çok eski sözlü kültür ürünleridir. Elbette yazıldıkları dönemin etkisini de taşırlar. Aşağıdaki masal tam böylesi cadılar bayramına uygun bir masal. Masalı Grimm Kardeşler derlemiştir. Aşağıda okuyacağınız masalın genel akışına dokunmadan okunur hale getirdiğim hali.
…
Genç Kız ve Bayan Trude….
Bir zamanlar….
Çok dik kafalı bir genç kız varmış. Ufacık bir kızmış ama annesinin ve babasının sözünü hiç dinlemezmiş. Peki bu genç kızı nasıl bir son bekliyordu?
Bir gün kız küçük kasabasındaki arkadaşlarından biraz ormanın dışında yaşayan Bayan Trude’nin hikayelerini duymuş. Çok meraklanmış ve o akşam anne ve babasına konuyu açmış. Kız demiş ki, “Bayan Trude diye biri varmış, ben onun yanma gideceğim. O çok eğlenceli görünüyormuş Herkes onun evinin harika olduğunu söylüyor. Ayrıca bu evde acayip şeyler oluyormuş, çok merak ediyorum”
Anne ve babasının yüzleri dehşetle değişmiş ve bunu kesinlikle yasaklayarak, “Bayan Trude oldukça kötü bir kadın, şeytani işler çevirir. Onun yanına gidersen artık bizim çocuğumuz sayılmazsın” demişler.
Ama kızın merakı bu uyarılardan daha fazlaymış ve bu yasağa aldırmamış. Kasabanın biraz dışına çıkmış. Kocaman ormanın gölgeleri arasına sızmış ve Bayan Trude’nin evini oracıkta görmüş. Evin kapısına doğru yükselen muazzam süslemeli bir merdiven varmış. Oraya yaklaştığında merdivenin başında simsiyah bir adam görmüş, çığlık bile atamamış. Ama adam artık orada yokmuş. Biraz daha yaklaşmış ve merdivenin yanından geçen yemyeşil bir adam görüvermiş. Gözlerine inanamamış! Kızların dedikleri doğruymuş. Ama o adam da hızlıca kaybolmuş. Biraz daha yaklaştığında ise kankırmızı bir adam belirmiş merdivenden aşağıya inen ve kız korkuyla sıçramış ve gözlerini kapamış. Açtığında adam yokmuş…
Evi iyice yanına yaklaştığında pencereye bakmış acaba Bayan Trude’yi görürü müyüm diye. Ama o anda ona bakan, alevler içinde bir başı olan şeytani bir figür görmüş ve çığlık atmış. O anda figür kaybolmuş. Yine de cesaretini toplayıp merdivenden dönerek yukarı çıkmış ve kapıyı çalmış. Kapı açılmış ve Bayan Trude onu karşılamış. Evinin salonuna buyur etmiş.
Yaşlı kadın onu görünce, “Niye böyle solgunsun kızım?” diye sormuş. “Şey” diye cevap vermiş kız, bütün vücudu titreyerek. “Gördüğüm şeyden öyle korktum ki!”
“Ne gördün?” Diye sormuş Bayan Trude
“Sizin merdiven başında simsiyah bir adam gördüm.” Demiş Kız
“O kömürcüydü tatlı kızım, ormanda kömürleri yakandı.” Demiş Trude.
“Sonra yemyeşil bir adam gördüm.” Demiş meraklı kız
“O avcıydı.” Diye cevaplamış Bayan Trude.
“Daha sonra kan kırmızısı bir adam gördüm.” Demiş kızcağız.
“O kasaptı.” Demiş Bayan Trude.
Kız o gördüğü şeytani figürü düşünmüş ve “Tamam, Ama Bayan Trude, pencerenize baktığımda sizi değil de alevler içindeki başıyla Şeytanı görünce çok korktum.” Demiş
“O zaman cadının ta kendisini gerçek halinde görmüşsün. Senin gelmeni çok bekledim; hep gelesin istedim, çünkü bana sen ışık tutacaksın” demiş Bayan Trude. Kız o anda, cadı olduğunu anlamış Trude’nin. Bayan Trude o anda kızı odun yığınına dönüştürmüş ve salonundaki şöminedeki ateşe atmış. Şömineye giren odunlarla ateş daha da bir parlamış, tüm oda aydınlanmış.
Ateş tamamen tutuştuğunda da yanı başına oturmuş Bayan Trude, “Şimdi bana ışık tutuyorsun işte” diye söylenmiş…
…
Trude İsminin Anlamı
Peki bu masal bize ne anlatıyor? Aslında Grimm Kardeşlerin klasik annesinin sözünü dinlemeyen çocukların başına kötü şeyler gelmesi temalı bir masalı olsa da kökleri çok derin olan bir masal. Bu masal anaerkil döneme uzanan bir dişi inisiyasyonu anlatır bize. Trude ismi kilit bir isim.
Germen folkloründe, özellikle Hristiyanlık sonrasında drude bir tür karabasana sebep olan kötücül bir dişi ruh olarak yer almıştır. Ayrıca “Drude” kelimesi genel anlamda “cadı” anlamında kullanılır. Haliyle bu masaldaki Bayan Trude’nin aslında manası bir nevi “Bayan Cadı” anlamına geliyor. 11. Ve 15. Yyları arasında konuşulan Almanca’da ise bu daha çok “Trute” olarak kullanılmıştır. Grimm Kardeşler bu kelimenin kökenini “sevilen, candan olan kişi” manasında trût kelimesinden türediğini düşünmüşlerdir. Lakin akademik çalışmalar daha çok doğrudan aynı şekilde telaffuz edilen Nors Tanrıçası Trude’den geldiğini düşünmektedir. Nordik lisanda Trude “güç” anlamına gelmektedir. Kendisi göklerin hakimi Thor ile toprak Tanrıçası altın saçlı Sif’in kızlarıdır. Gücün, savaşın, ocakların Tanrıçasıdır Trude.
Bu noktada aslında Nordik ve sonrasında da Germen bir Tanrıça’nın uzantısı olmuştur cadı. Bu Grimm masallarında bolca denk gelinen bir durumdur.
Masalın Anlamı
Peki öyleyse Hristiyan sansürüne uğranmadan, simgelerin izini takip edersek bize ne anlatır? Bu üç adamın farklı versiyonu Baba Yaga’da da geçer. Bunlar mitik Tanrılardır. Siyah olan yeraltının Tanrısıdır ki yeraltı ile alakalı bir simge olan kömürcü olmuştur. Kankırmızı olan Mars yani Savaş Tanrısıdır ki kasap olmuştur. Yeşiller içindeki Adam ise Britinya kelttleri ve haliyle Germen coğrafyasından Kral Arthur efsanesine kadar uzanan “Yeşil Adam” isimli doğanın uyanışında ortaya çıkan Tanrıdır. Bu noktada doğanın güçleridir üçü. Baba Yaga da 3 atlıyı doğan, yükselen ve batan Güneş’i olarak tanımlar ki bunlar da Tanrı’nın 3 veçhesidir.
Ateş imgesi çok yoğundur çünkü o Tanrıça Trude, ocakların Tanrıçası olarak aynı zamanda ateş Tanrıçasıdır. Özünde olgunlaşan genç kadınların Tanrıçasıdır ve burada doğanın gizemlerini ve bilgeliğini temsil eden Yaşlı Bilge Kadın arketipinde karşımıza çıkar. O yaşlı cadı, Baba Yaga’dır, Cailleach’tır, Hekate’dir, Karanlık Ay’dır, büyükannedir ve nice cadıdır. Kişiye hayatın gizemlerini öğretendir ve onu erginlemeden geçirendir. Ateş önemli bir simgedir ve Samhain dönemi için en yaygın ritüeldir çünkü Yaşlı Bilge Kadın, aynı zamanda meşalesiyle karanlıkta, ölümün diyarında ruhlara yol gösterendir. Ateş, umut ve neşedir ve yeniden doğuşun gücünü temsil eder.
Ve burada önemli nokta, ailenin o eve giderse geri dönemeyeceği uyarısıdır. Çünkü bu bir erginlenme ritüeli masalıdır. Artık o ailenin çocuğu olmayacak, Tanrıça’nın kızı olacaktır. Küçük kız, Trude ile birlikte onun ateşi, onun rahibesi, onun gizemlerinin sahibesi olan küçük bir kadına dönüşür…. Dişi gizemleri artık öğrenmiş, bireysel benliği yanmış, salt Tanrıça’nın aydınlatan ateşi, Yaşlı Bilge Kadın’ın karanlıkta yol gösteren meşalesi olmuştur.